Giysidir, kirlenir. Giysiyi giyenler minik insanlarsa, daha çok kirlenir. Ama tabii bunun bir de temizlemesi var. Gerçi takıntı yapmamalı: Bebek ve çocuk kıyafetleri lekeli olabilir. Yine de, arada sırada lekesiz birşeyler giymeleri gerekebiliyor!
Aşağıdaki tavsiyeler, Savory Lotus s itesinin yazarı Katja’nın zehirli kimyasal ve deterjan kullanmadan leke çıkarmak için geliştirdiği yöntemler. Katja, yöntemlerinin pamuklu kumaşlarda en iyi sonucu verdiğini ve ipek ya da deri gibi özel giysiler için geçerli olmağını hatırlatıyor.
1. Hemen harekete geçin
Lekelere karşı en etkili silah, hızlı hareket etmek. Lekeleri kumaşa “sabitleyen” en önemli etkenler, zaman ve ısı. Mümkünse lekelenen giysiyi hemen suya basın. Mümkün değilse, ilk fırsatta biraz tuzlu suya bastırmaya çalışın. Lekelenen kumaşı ıslak tutmak, lekeyi çıkartmak için elinizdeki önemli silahlardan bir diğeri.
2. Protein lekeleri özel ilgi ister
İster insan, ister hayvan kaynaklı olsun, her tür vücut sıvısı protein içerir. Örneğin kan, süt ürünleri, yumurta ve et suyu. Protein lekelerini çıkartmak için yapılacak en önemli şey, lekeyi mümkün olduğunca soğuk suyla yıkamaktır. Yeterince hızlı davranırsanız protein lekelerini sadece soğuk su kullanarak çıkartabilirsiniz.
Eğer çıkmayacak gibi gözüküyorsa, soğuk suya basıp bir süre bekletin. Asla sıcak su kullanmayın, çünkü proteinler ısındıkça kimyasal yapıları değişir ve çoğu zaman çıkartması çok zor lekelere dönüşürler. Benzer şekilde, protein lekelerinin limon veya sirke gibi asitlerle temas etmemesi gerekir, çünkü bunlar da lekenin sabitlenmesine yol açar.
Giysiyi soğuk suya bastıktan sonra lekeli yeri bir miktar sabunla çitileyin. Leke iyice hafifleyince, giysiyi normalde yıkadığınız gibi, elde ya da makinede yıkayın. Leke çıkmadan giysinin kurumasına izin vermeyin.
Eğer lekelenen kumaş beyazsa, sabunla çitileme aşamasından sonra üzerine yarı yarıya seyreltilmiş oksijenli su dökebilirsiniz. Oksijenli su doğal bir ağartıcıdır ve protein lekeleri üzerinde özellikle etkilidir. Oksijenli suyu döktükten sonra lekeden bir miktar hava kabarcığı çıkabilir. Bu, oksijenli suyun işe yaradığını gösterir. Gerekiyorsa giysiyi oksijenli su eklenmiş soğuk suda bir süre bekletip, sonra yukarıdaki uygulamayı tekrarlayabilirsiniz.
3. Sirke, en iyi yardımcınızdır!
Protein lekelerinde sirke kullanılmamalı. Ama diğer lekelerde, özellikle de domates ve koyu renkli meyve lekelerinde sirke en iyi yardımcınızdır. Lekeli kısmı biraz suyun altında tuttuktan sonra giysiyi sirkeli suya yatırın. Lekenin mucizevi şekilde yok olduğunu göreceksiniz. Çilek ya da böğürtlen suyu bile bir gece sirkeli suda bekledikten sonra kendiliğinden kaybolabilir!
-------- Sponsorlu --------
Peki ter lekesi? Sirke bunu da hafifletir. Ama inatçı ter lekeleri için sirke ve karbonat karışımı daha etkilidir. Bir miktar karbonata sirke ekleyerek macun haline getirin. Sirkeyi eklediğinizde karşımda hava kabarcıkları oluştuğunu göreceksiniz. Bu, sirke ile karbonatın arasındaki zararsız bir tepkimeden kaynaklanıyor. Ortaya çıkan gazın sağlığa zararı yok. Oluşan macunu lekeli kısımlara sürün ve yıkamadan önce en az yarım saat bekletin.
Sirke, eski lekeleri çıkartmakta da etkili olabilir. Giysiyi bir gece sirkeli suda beklettikten sonra eski bir diş fırçası ve sabunla lekeli kısmı fırçalayın. Tabii ki tüm lekeler çıkmaz, ama yine de şansınızı denemeye değer.
4. En kötüsü yağ lekeleri
Yağ lekeleri ticari deterjanların doğal yöntemlere fark attığı en önemli alan. Çünkü bu deterjanların içindeki enzimler genellikle yağ lekelerini etkili biçimde çözüyor. Ama bizim de elimiz kolumuz bağlı değil! Yağ lekesini çıkartmak için hızlı davranmak şart. Giysiyi hemen üzerinizden çıkartıp sıcak su ve sabunla lekeli kısmı çitileyin. Elinizin dayanabildiği kadar sıcak su kullanın. Su ne kadar sıcak olursa leke o kadar çabuk çıkar. Tabii hassas ve/veya renkli bir kumaş söz konusuysa ısı konusunda itidalli davranın.
Hâlâ çıkmadıysa, giysiyi kumaşın izin vereceği en sıcak suya basıp lekenin üzerine sirke/karbonat karışımı sürün. Bir süre bekletin, sonra eski bir diş fırçasıyla lekeli kısmı fırçalayın.
Mutfağınızda bir miktar deniz tuzu ve mısır nişastası karışımı bulundurun. Büyük yağ lekelerinin üstüne hemen bu karışımdan dökerseniz yağın önemli bir kısmını emdiğini göreceksiniz. Sonra yine yukarıdaki adımları izleyin.
Gerçekten inatçı yağ lekelerinde alkol etkili olabilir. Lekeli kısmı yarım saat renksiz tuvalet ispirtosunda (izopropil alkol) bekletin, sonra her zamanki gibi yıkayın.
5. Güneş ışığı harikalar yaratır
Eskiden güneş ışığı etkili bir leke çıkartıcı olarak kullanılırmış, ama günümüzde bu unutulmuş. Eğer yukarıdaki yöntemlerle çıkartamadığınız lekeler varsa, giysiyi doğrudan güneş ışığı altında kurutmayı deneyin. Genellikle güneş, lekenin önemli ölçüde hafiflemesini sağlar. Tabii bu yöntem daha çok beyaz veya hafif renkli kumaşlarda kullanılmalı. Güneşin etkisini artırmak için giysiyi güneşe koymadan önce bir miktar sirke eklenmiş suya basabilirsiniz.
Diğer tavsiyeler:
Mürekkep lekelerini bir saat tuvalet ispirtosunda bekletin, sonra normalde yıkadığınız gibi yıkayın.
Kumaşa yapışan sakızı çıkartmak için giysiyi buzluğa atın. Donan sakızı kazımak çok daha kolaydır.
Küf kokan kıyafet ya da havluları, içine yarım bardak oksijenli su, yarım bardak da sirke eklenmiş suya basın; 15 dakika bekletin, sonra normalde yıkadığınız gibi yıkayın. Renkli kıyafet ya da havlularda oksijenli su miktarını azaltın; rengin solmasına neden olabilir.
Kakalı bez ya da kıyafetleri sıcak suyla yıkayın. Bu, yukarıdaki “protein kuralı”na aykırı, ama bu tür lekelerde sıcak su daha etkili oluyor.
-------- Sponsorlu --------
